heal.abstract |
Η διατροφή αποτελεί μία από τις βιολογικές ανάγκες του ανθρώπου και ουσιαστική προϋπόθεση για την επιβίωσή του, για το λόγο αυτό και η εξασφάλισή της προέχει για τον καθένα από την πρώτη κιόλας στιγμή που ο άνθρωπος εμφανίστηκε στη Γη.
Οι πρωτόγονοι άνθρωποι για να καλύψουν τις διατροφικές τους ανάγκες άρχισαν να συλλέγουν ρίζες, βολβούς, καρπούς και γενικά φυτικά και ζωικά προϊόντα από το άμεσο περιβάλλον τους. Ο τρόπος αυτός με τον οποίο κέρδιζε το φαγητό και οι τότε συνθήκες διαβίωσής του δεν του καθιστούσαν απαραίτητη την αποθήκευση και τη συντήρηση της τροφής. Οι συνθήκες διαβίωσης άλλαζαν όμως γρήγορα και ο άνθρωπος πλέον δημιουργεί οικογένεια και σχηματίζει μικρές κοινωνίες. Η αλλαγή αυτή τον κάνει να αναζητήσει τρόπους αποθήκευσης των τροφίμων με σκοπό τη συντήρησή τους για την περαιτέρω χρησιμοποίηση τους.Σε αυτή τη χρονική στιγμή, ο άνθρωπος χρησιμοποιεί φυσικά υλικά για να φτιάξει τους πρώτους περιέκτες του όπως ξύλο, φύλλα δέντρων, πέτρες, δέρμα κ.ά. Την ίδια εποχή ανακαλύπτει και τις πρώτες φυσικές μεθόδους συντήρησης των ειδών διατροφής του όπως η αφυδάτωση στον ήλιο, το αλάτισμα, η ζύμωση και ο καπνισμός. Με το πέρασμα του χρόνου οι απαιτήσεις για αποθήκευση και για μεγαλύτερη διάρκεια συντήρησης μεγάλωναν και ο άνθρωπος έπρεπε να βρει λύσεις σε αυτό το πρόβλημα. Έτσι ξεκίνησε η αναζήτηση νέων υλικών από τα οποία θα φτιάχνονταν νέοι περιέκτες με καλύτερες ιδιότητες και δυνατότητα ασφαλέστερης συντήρησης. Οι πρώτοι περιέκτες που κατασκευάστηκαν από τον άνθρωπο ήταν τα αγγεία και μας πηγαίνουν 8000 χρόνια πίσω. Με αυτά γίνονταν όλες οι τότε μεταφορές και κάθε μορφή εμπορίου τροφίμων. Μετά τα αγγεία ακολούθησαν οι μεταλλικοί περιέκτες, κατασκευές από χρυσό άργυρο και μολύβι, μέταλλα τα οποία βρίσκονταν άφθονα στη φύση. Το γυαλί θα κάνει την εμφάνιση του πολύ αργότερα περίπου το 4000 π.Χ. [Ια] και θα φέρει την επανάσταση στον τομέα της συσκευασίας μαζί με το χαρτί. Η μεγαλύτερη επανάσταση όμως έγινε τα τελευταία 200 χρόνια με την ανακάλυψη του λευκοσιδήρου και την κατασκευή αεροστεγών κουτιών.Συνοπτικά τα σπουδαιότερα γεγονότα στην εξέλιξη της Συσκευασίας Τροφίμων (Food Packaging) έχουν ως εξής:Το 1795 ο Μέγας Ναπολέων προκήρυξε διαγωνισμό για την εξεύρεση μεθόδου συντήρησης των τροφίμων. Το 1809 ο Nicolas Apert στη Γαλλία κέρδισε το έπαθλο προτείνοντας ως μέθοδο τη συντήρηση των τροφίμων με θέρμανση μέσα σε ερμητικά κλειστούς περιέκτες, γι’ αυτό και θεωρείται ο εφευρέτης της κονσερβοποίησης. Ένα χρόνο αργότερα ο Peter Durand σχεδίασε το πρώτο κουτί λευκοσιδήρου και το 1812ο Brian Donkin με τους συνεργάτες του ίδρυσε στην Αγγλία το πρώτο εργοστάσιο κατασκευής κονσερβών λευκοσιδήρου. Το 1850 ο Francis Wolle στην Πενσυλβάνια των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής ανέπτυξε την πρώτη μηχανή για την κατασκευή χαρτοσακούλας και είκοσι χρόνια αργότερα άρχισε να χρησιμοποιείται στη συσκευασία το κυματοειδές χαρτόνι. Το 1903 ο Michael J. Owens στο Οχάιο των Η.Π.Α. γκατέστησε το πρώτο αυτοματοποιημένο εργοστάσιο παραγωγής γυάλινων φιαλών. Το 1912 ανακαλύφθηκε η μεμβράνη αναγεννημένης κυτταρίνης (σελοφάν) από το Σουηδό Brandenburger, ενώ 10 χρόνια αργότερα ο Clarence Birdseye στη Νέα Υόρκη ανακάλυψε τη συντήρηση τροφίμων με κατάψυξη, τοποθετημένα σε χαρτοκιβώτια ,Στο Β' παγκόσμιο πόλεμο ανακαλύφθηκαν τα πλαστικά και σημειώθηκε αλματώδη αύξηση στη χρησιμοποίησή τους ως υλικά συσκευασίας. Ειδικότερα, το 1939 έγινε η πρώτη εμπορική παραγωγή του πολυαιθυλενίου (ΡΕ) και ακολούθησε το 1946 η παραγωγή του πολυβινυλιδενοχλωριδίου (PVDC). Λίγα χρόνια αργότερα αναπτύχθηκαν τα πρώτα πλαστικά σακίδια (retort pouches) για τη συσκευασία προϊόντων θερμικής επεξεργασίας. Το 1956 εισήλθαν στην αγορά οι πρώτοι δίσκοι αλουμινίου για καταψυγμένα τρόφιμα και οι κονσέρβες αλουμινίου δύο τεμαχίων , ενώ στη δεκαετία του 1960 κατασκευάσθηκαν στις Η.Π.Α. οι πρώτες κονσέρβες δύο τεμαχίων για μπίρα και ανθρακούχα αναψυκτικά, όπου και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά σε αυτές, μηχανισμός με δακτύλιο έλξης για εύκολο άνοιγμα. Το 1956 η Tetra Pak παρουσίασε την πρώτη χάρτινη συσκευασία γάλακτος αποτελούμενη από χαρτόνι καλυμμένο με πολυαιθυλένιο χαμηλής πυκνότητας. Δέκα περίπου χρόνια αργότερα η ίδια εταιρεία παρουσίασε τη χάρτινη ασηπτική συσκευασία (Tetra Brik) για τη συσκευασία γάλακτος μακράς διάρκειας. Το 1973 η Du Pont κατασκεύασε την πρώτη πλαστική φιάλη από πολυτερεφθαλικό αιθυλεστέρα (ΡΕΤ) για ανθρακούχα αναψυκτικά, η οποία από το 2000 χρησιμοποιείται επίσης στη συσκευασία μπίρας, μεταλλικών νερών, γάλακτος και άλλων προϊόντων. Τελευταία εξέλιξη στη συσκευασία τροφίμων αποτελούν οι πολύφυλλες μεμβράνες+ (laminates) και οι μεμβράνες συνεξώθησης* * (co extruded films) Ίσως η κατασκευή τους αποτελεί τη σημαντικότερη εξέλιξη των τελευταίων χρόνων.Από όλα τα παραπάνω προκύπτει ότι ο άνθρωπος, από τα προϊστορικά ακόμα χρόνια, έκανε συνεχή προσπάθεια για την εύρεση και επεξεργασία υλικών με τα οποία επιδίωκε να διατηρήσει τα προϊόντα διατροφής του από τις αλλοιώσεις που φέρει ο χρόνος και οι αντίξοες συνθήκες του περιβάλλοντος. Τα τελευταία 50-60 χρόνια έχουν σημειωθεί σημαντικές καινοτομίες που οδήγησαν στη βελτίωση και στην τελειοποίηση της συσκευασίας τροφίμων. Το επίπεδο ζωής του ανθρώπου έχει σημαντικά βελτιωθεί, ενώ παράλληλα έχουν αλλάξει οι διατροφικές συνήθειες και γενικότερα ο τρόπος που τρέφεται. Τα υλικά εκείνα που χρησιμοποιούνται σήμερα για την κατασκευή περιεκτών τροφίμων είναι το χαρτί, το γυαλί, το μέταλλο, το πλαστικό και τα κεραμικά, όπου και για να χρησιμοποιηθούν σαν υλικά συσκευασίας θα πρέπει πρώτα να χαρακτηριστούν ως "Κατάλληλα για Τρόφιμα". |
el |